Chúng ta có thể giúp trẻ thông minh hơn hay không?

TRÍ THÔNG MINH Ở TRẺ NHƯ THẾ NÀO?

Các sản phẩm tăng cường trí thông minh là một lĩnh vực kinh doanh tương đối lớn gồm: sách, đồ chơi, DVD, phần mềm, trò chơi và các chương trình giáo dục, v.v… được thiết kế để biến con bạn thành một thần đồng trí tuệ.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra, liệu chúng có thật sự hữu ích hay không? Từng loại này có tác dụng thế nào, hữu ích đến đâu, hay chỉ là một chiêu bài quảng cáo?

Sau một quá trình tìm hiểu, đánh giá nghiêm túc, các nghiên cứu khoa học cho thấy:

• Tiếp xúc với các khối hình học có thể giúp trẻ phát triển nhiều kỹ năng nhận thức
• Chương trình học dạy kỹ năng tư duy phản biện giúp nâng cao IQ
• Một số trò chơi board games tăng cường kỹ năng toán học mầm non
• Một số trò chơi video tăng cường kỹ năng không gian và trí nhớ làm việc (working memory).

Nhưng có nhiều “sản phẩm trí tuệ” không mang lại hiệu quả như người ta nói. Như một số nghiên cứu gần đây cho thấy, một thí nghiệm đã không cho thấy rằng trẻ sơ sinh có thể học đọc được từ các chương trình kỹ thuật số. Hay có những bằng chứng cho thấy rằng trẻ nhỏ không học nói bằng cách xem TV. Thay vào đó, trẻ học ngôn ngữ bằng cách lắng nghe và tương tác với người khác trong thế giới thực.

Sau đó, có những quan niệm sai lầm rằng ca ngợi trẻ em vì trí thông minh của chúng sẽ nâng cao lòng tự trọng và cải thiện kết quả học tập của chúng.

Một loạt các thí nghiệm cho thấy điều ngược lại là đúng. Khen ngợi trẻ thông minh có xu hướng làm cho chúng bị trì trệ.

Thậm chí thú vị hơn – ít nhất là với tôi – là khám phá rằng niềm tin của chúng ta về trí thông minh có thể cản trở quá trình học tập. Những người bị thuyết phục rằng trí thông minh là một đặc điểm cố định, không thay đổi sẽ ít có khả năng học hỏi từ những sai lầm của họ và ít có khả năng thành công ở trường.

Hơn nữa, các thí nghiệm cho thấy nhận thức của con bạn về các định kiến ​​xã hội về trí thông minh và thành tích (ví dụ: “các bé gái có kỹ năng ngôn ngữ mạnh mẽ hơn” hoặc “Trẻ em châu Á là thần đồng toán học”) có thể làm suy yếu thành tích học tập của bé.

Vì vậy, ở đây tôi trình bày hướng dẫn của mình về các lựa chọn sáng suốt, thông minh dựa trên các cách thức mà cha mẹ có thể nuôi dưỡng con cái của họ về trí thông minh. Tôi sẽ thêm nhiều bài viết theo thời gian.

Tập thể dục và trí thông minh

Thật hấp dẫn và bất ngờ: Tập thể dục nhịp điệu kích thích tăng trưởng não bộ và tăng cường khả năng học hỏi của chúng ta. Các nghiên cứu cũng cho thấy tập thể dục giúp trẻ tập trung ở trường. Nhưng có một nhược điểm: Để gặt hái đầy đủ lợi ích, tập thể dục phải là tự nguyện.

Chơi

Chơi miễn phí thúc đẩy học tập, trí nhớ và sự phát triển của vỏ não tốt hơn. Nó cũng tăng cường sự phát triển của ngôn ngữ, sự tưởng tượng trong không gian,và các kỹ năng toán học.

Trí nhớ làm việc: IQ mới?

Nghiên cứu mới chỉ ra rằng năng lực bộ nhớ làm việc – cuốn sổ ghi chép tinh thần mà chúng ta sử dụng để suy nghĩ và giải quyết vấn đề – là một yếu tố dự đoán tốt hơn về thành tích học tập so với IQ.

Kí hiệu tay

Cũng có dẫn chứng tốt cho thấy việc sử dụng kí hiệu giúp cải thiện khả năng ghi nhớ và học hỏi của bạn. Nhà tâm lý học nhận thức Susan Goldin-Meadow và các đồng nghiệp của cô đã thực hiện một loạt các thí nghiệm cho thấy trẻ em có nhiều khả năng nhớ từ, sự kiện và thậm chí cả các bài học toán khi chúng sử dụng kí hiệu tay.

Sự nhạy cảm của cha mẹ, sự bao bọc của phụ huynh và trí thông minh của trẻ

Các nhà nghiên cứu đã lưu ý mối tương quan giữa chỉ số IQ và tình trạng học tập trên lớp của trẻ. Chẳng hạn, một nghiên cứu trên 36 bà mẹ trung lưu và đứa con ba tuổi của họ cho thấy những đứa trẻ được bao bọc đạt cao hơn 12 điểm trong bài kiểm tra trí thông minh Stanford-Binet so với những đứa trẻ không có sự bao bọc.

Điều gì tạo nên mối tương quan này? Hoàn toàn có khả năng rằng, những đứa trẻ thông minh có thời gian dễ dàng thích nghi hơn trong trường hợp cha mẹ có sự bao bọc. Ví dụ, những đứa trẻ thông minh hơn có lẽ tốt hơn trong việc diễn giải hành vi của cha mẹ chúng và chọn phản hồi phù hợp nhất.

Nhưng cũng có bằng chứng cho thấy rằng việc nuôi dạy con cái nhạy bén, giúp thúc đẩy IQ cao hơn.

Trong các thí nghiệm với với những trẻ được sinh ra trong gia đình khó khăn, các nhà nghiên cứu đã chỉ định ngẫu nhiên một số bà mẹ để đào tạo về các kỹ năng nuôi dạy trẻ bằng cách lắng nghe chúng. Những đứa trẻ sơ sinh của các bà mẹ được đào tạo cho thấy sự phát triển về kỹ năng nhận thức và tư duy phản biện lớn hơn so với trẻ sơ sinh của các bà mẹ nuôi dạy con theo cách kiểm soát chúng.

Kết quả phù hợp với một nghiên cứu gần đây quy định lợi thế nhận thức của trẻ bú mẹ là nuôi dạy con nhạy cảm, nhạy bén.

Những suy nghĩ cho sự thất bại: Niềm tin giữ con bạn lại

Con bạn có tin rằng trí thông minh là một đặc điểm cố định?

Các thí nghiệm chỉ ra rằng những gì chúng ta tin về trí thông minh có thể cản trở khả năng học hỏi của chúng ta.

Những người tin rằng trí thông minh là một thứ cố định, không thể thay đổi thường chọn việc tránh đương đầu với thử thách. Họ cũng ít có khả năng học hỏi từ những sai lầm của họ và sự khác biệt này cũng được thể hiện rất rõ qua ảnh chụp quét não.

Con bạn có tin rằng những người Viking như tôi không học giỏi không?

Nếu vậy, niềm tin của con bạn có thể làm suy yếu thành tích của con ở trường. Nghe có vẻ đúng về mặt tuyên truyền? Thực tế, có rất nhiều bằng chứng thực nghiệm vững chắc xác nhận sự tồn tại của sự rập khuôn.

Làm thế nào khen ngợi có thể làm suy yếu khả năng học tập của con bạn?

Khen ngợi có thể là một động lực tuyệt vời. Nhưng nó cũng có thể khiến trẻ tập trung vào những mục tiêu sai lầm. Nghiên cứu cho thấy rằng những lời khen sai có thể thực sự làm suy yếu động lực và khiến trẻ cảm thấy bất lực khi thất bại.

Giấc ngủ và trí thông minh

Ngủ và học

Có nhiều dẫn chứng thuyết phục cho thấy rằng chúng ta có nhiều khả năng giữ lại những gì chúng ta đã học – và có nhiều khả năng có được những hiểu biết mới nếu chúng ta có một giấc ngủ ngắn sau khi học.

Mọi người không cần ngủ cả đêm để có hiệu quả. Những giấc ngủ ngắn trong 60 phút có thể hiệu quả, miễn là chúng bao gồm giấc ngủ sóng chậm (không REM).

Hiệu quả đã được chứng minh trên trẻ em cũng như người lớn. Vì vậy, nó có vẻ có ý nghĩa cho trẻ em khi lên lịch trình học tập trước khi ngủ trưa và giờ đi ngủ.

Thật không may, việc học tập được thể chế hóa không hề dành chỗ cho những giấc ngủ ngắn! Điều sẽ xảy ra là những đứa trẻ học tại nhà và những đứa trẻ khác với lịch trình học tập linh hoạt, là một lợi thế khác biệt.

Giấc ngủ và sự phát triển nhận thức

Cũng có thể hạn chế giấc ngủ mãn tính có ảnh hưởng lâu dài đến hiệu suất nhận thức.

Trong một nghiên cứu theo dõi những đứa trẻ Canada từ 2,5 đến 6 tuổi, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những đứa trẻ ngủ kém khi mới chập chững thực hiện các bài kiểm tra phát triển thần kinh kém hơn khi chúng 6 tuổi

Điều này đúng ngay cả với những đứa trẻ có giấc ngủ được cải thiện sau 3 tuổi. Các nhà nghiên cứu suy đoán rằng có thể có một giai đoạn quan trọng ở tuổi ấu thơ, khi những tác động của việc hạn chế giấc ngủ đặc biệt có hại.

Toán, logic và tư duy phản biện

Stanislaus Dehaene là một nhà khoa học nhận thức và chuyên gia về bộ não toán học.

Ông lập luận rằng nhiều trẻ em có kỹ năng toán học kém vì chúng không được khuyến khích phát triển ý thức trực quan về số.

Còn logic thì sao? Các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy rằng việc hướng dẫn rõ ràng trong tư duy phản biện – bao gồm các bài học về logic cơ bản, kiểm tra giả thuyết và lý luận khoa học – có thể nâng cao chỉ số IQ của trẻ.

Thật không may, những bài học như vậy chưa phải là một phần phổ biến của hầu hết các trường trung học. Thậm chí tệ hơn, tôi nghi ngờ rằng các phương tiện truyền thông và các ảnh hưởng khác đang đào tạo trẻ em của chúng tôi suy nghĩ với người mù.

Trí tuệ không gian

Kỹ năng không gian là rất quan trọng để thành công trong nhiều lĩnh vực, từ vật lý và kỹ thuật đến kiến ​​trúc và nghệ thuật thị giác. Hiệu suất của con bạn trong các nhiệm vụ không gian có một thành phần di truyền, nhưng rõ ràng rằng việc giáo dục cũng có thể có tác động lớn.

Tự do lựa chọn

Trẻ em có động lực lớn hơn và hoạt động tốt hơn khi chúng được chọn những gì chúng làm.

Dù sao thì điều đó cũng đúng với một số trẻ em Mỹ. Một nghiên cứu đã so sánh những đứa trẻ Anh-Mỹ và người Mỹ gốc Á. Trong khi những người Mỹ gốc Anh ưa thích những công việc mà họ đã chọn cho mình, thì người Mỹ gốc Á lại cho thấy họ có nhiều động lực hơn khi những lựa chọn của họ được đưa ra bởi những người có thẩm quyền.

Kết quả cuối cùng? Có thể không có một thước đo nào phù hợp với tất cả các phương pháp tiếp cận học tập trên lớp. Một số trẻ có thể phát triển mạnh khi giáo viên cho chúng lựa chọn. Những người khác có thể thấy cách tiếp cận này là gây nên sự lúng túng.

Đồ chơi và trò chơi giúp tăng cường kỹ năng nhận thức

Mặc dù có bằng chứng cho thấy các trò chơi video hành động cải thiện các kỹ năng về không gian và thậm chí có thể giúp những trẻ mắc chứng khó đọc, một số đồ chơi và trò chơi phát triển quan trọng nhất lại chính là những thứ lỗi thời nhất. Chẳng hạn, nghiên cứu cho thấy các khối đồ chơi có thể tăng cường các kỹ năng không gian, toán học, giải quyết vấn đề và bằng lời nói.

Bài viết dựa trên những nghiên cứu của các nhà khoa học và các tác giả:

• Neuman và các đồng nghiệp, xuất bản năm 2014
• Kuhl, xuất bản năm 2005
• Crandell và Hobson, xuất bản năm 1999
• Waters và Valenzuela, xuất bản năm 1999
• Landry và các đồng nghiệp, xuất bản năm 2003, 2006
• Gibbs và Forste, xuất bản năm 2014
• Gais và các đồng nghiệp, xuất bản năm 2006

Thông tin liên hệ

Trụ sở chính: Smartcom English – Tầng 4 nhà 29T2, đường Hoàng Đạo Thúy, khu đô thị Trung Hòa Nhân Chính, quận Cầu Giấy, Hà Nội.

Trung tâm Anh ngữ Smartcom: Tòa nhà Smartcom, số 117, phố Hoàng Cầu, quận Đống Đa, Hà Nội.

Website: https://smartcom.vn

Điện thoại: (+84) 024.22427799

Zalo: 0865835099

Email: mail@smartcom.vn

Facebook: https://facebook.com/smartcom.vn

Youtube: https://youtube.com/c/smartcomvn

Tags: Blog