Tại sao chúng ta hay quên? Xem ngay 04 lý do sau

Hãy nghĩ về những lần bạn thấy mình quên một cái gì đó rất quan trọng. Hay những lần bạn quên tên của ai đó từ quá khứ, một từ bạn muốn sử dụng hoặc ngày sinh nhật của người bạn thân nhất của bạn. Quên là một vấn đề phổ biến có thể có cả hậu quả đôi khi không đáng kể, nhưng đôi khi lại rất nghiêm trọng. Vậy tại sao chúng ta hay quên như vậy, cùng tìm hiểu nhé!

Một trong những nhà nghiên cứu bộ nhớ nổi tiếng nhất hiện nay, Elizabeth Loftus, đã xác định bốn lý do chính khiến mọi người quên: thất bại trong việc hồi tưởng, can thiệp, thất bại trong việc lưu trữ và cố gắng quên.

Không thể hồi tưởng

Bạn đã bao giờ cảm thấy như một mẩu thông tin vừa biến mất khỏi bộ nhớ của bạn chưa? Hoặc có thể bạn biết rằng nó ở đó, nhưng dường như bạn không thể tìm thấy nó. Không có khả năng tìm lại ký ức là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của việc quên.

Vậy tại sao chúng ta hay quên không thể lấy thông tin từ bộ nhớ? Một lời giải thích về thất bại trong việc nhớ lại được gọi là lý thuyết phân rã. Theo lý thuyết này, một dấu vết của ký ức được tạo ra mỗi khi một lý thuyết mới được hình thành. Lý thuyết phân rã cho thấy theo thời gian, những dấu vết ký ức này bắt đầu mờ dần và biến mất. Nếu thông tin không được tìm đến và ôn lại, thì cuối cùng nó sẽ bị mất.

Tuy nhiên, một vấn đề với lý thuyết này là nghiên cứu đã chứng minh rằng ngay cả những ký ức chưa được ôn lại hoặc ghi nhớ cũng ổn định đáng kể trong trí nhớ dài hạn.

Sự can thiệp

Một lý thuyết khác được gọi là lý thuyết can thiệp cho thấy rằng một số ký ức cạnh tranh và can thiệp vào các ký ức khác. Khi thông tin rất giống với thông tin khác được lưu trữ trước đó trong bộ nhớ, sự can thiệp sẽ có nhiều khả năng xảy ra.

Có hai loại can thiệp cơ bản:

Can thiệp bởi thông tin cũ: là khi thông tin cũ làm cho việc ghi nhớ thông tin mới trở nên khó khăn hơn hoặc không thể.

Can thiệp bởi thông tin mới: xảy ra khi thông tin mới cản trở khả năng ghi nhớ thông tin đã học trước đó của bạn.

Mặc dù sự can thiệp có thể gây khó khăn cho việc ghi nhớ một số điều, nhưng có những điều bạn có thể làm để giảm thiểu ảnh hưởng của nó. Xem lại thông tin mới thường xuyên là cách tiếp cận hiệu quả nhất. Và bằng cách quên đi một thông tin (ví dụ một đáp án sai) để giúp ghi nhớ một thông tin khác (ví dụ như đáp án đúng cho câu hỏi mà bạn đang tìm kiếm), khiến cho thông tin ít bị cạnh tranh với nhau, và ta sẽ nhớ tốt hơn đối với cái ta cần nhớ.

Không thể lưu trữ

Đôi khi, mất thông tin ít liên quan đến việc quên mà do thực tế là nó còn chưa bao giờ được lưu vào bộ nhớ dài hạn ngay từ đầu. Lỗi mã hóa đôi khi ngăn thông tin được chuyển tới bộ nhớ dài hạn.

Trong một thí nghiệm nổi tiếng, các nhà nghiên cứu đã yêu cầu những người tham gia xác định đồng xu chính xác của Hoa Kỳ từ một nhóm các bản vẽ đồng xu không chính xác. Hãy thử tự mình thực hiện thí nghiệm này bằng cách cố gắng rút một đồng xu từ bộ nhớ và sau đó so sánh kết quả của bạn với một xu thực tế.

Bạn đã làm tốt đến mức nào? Rất có thể là bạn đã có thể nhớ hình dạng và màu sắc, nhưng có lẽ bạn đã quên các chi tiết nhỏ khác. Lý do cho điều này là chỉ những chi tiết cần thiết để phân biệt đồng xu với những đồng khác được mã hóa vào bộ nhớ dài hạn của bạn, còn những chi tiết vụn vặt thì không. Việc xác định một đồng xu không yêu cầu phải biết chính xác hình ảnh hoặc từ ngữ được tìm thấy trên đồng tiền. Vì thông tin này không thực sự cần thiết, nên bạn có thể chưa bao giờ dành thời gian để ghi nhớ và đưa vào bộ nhớ.

Cố gắng quên

Đôi khi chúng ta có thể tích cực làm việc để quên đi những ký ức, đặc biệt là những sự kiện hoặc trải nghiệm đau thương hoặc xáo trộn. Những ký ức đau đớn có thể gây khó chịu và gây lo lắng, vì vậy có những lúc chúng ta có thể mong muốn loại bỏ chúng. Hai hình thức quên lãng có động cơ cơ bản là xoá bỏ, đó là một hình thức quên lãng có ý thức, và ức chế, một hình thức quên lãng vô thức.

Tuy nhiên, khái niệm ký ức bị kìm nén không được tất cả các nhà tâm lý học chấp nhận. Một trong những vấn đề với những ký ức bị kìm nén là rất khó xảy ra, nếu không muốn nói là không thể nghiên cứu một cách khoa học rằng liệu một ký ức có bị kìm nén hay không.

Cũng lưu ý rằng các hoạt động tinh thần như ôn lại và ghi nhớ là những cách quan trọng để củng cố trí nhớ và ký ức và các sự kiện đau đớn hoặc đau thương trong cuộc sống ít có khả năng được ghi nhớ, thảo luận hoặc ôn lại.

Đôi lời từ Smartcom English

Mặc dù quên không phải là điều mà bạn có thể tránh, nhưng hiểu tại sao chúng ta hay quên có thể hữu ích cho ta. Chúng ta có thể quên vì nhiều lý do và trong một số trường hợp, một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến lý do tại sao chúng ta gồng mình để nhớ lại thông tin và trải nghiệm. Hiểu được một số yếu tố ảnh hưởng đến việc quên có thể giúp áp dụng các chiến lược cải thiện trí nhớ vào thực tế dễ dàng hơn.

Ví dụ như hiểu về lý do thứ 2, “sự can thiệp”, sẽ giúp chúng đẩy mạnh tính ấn tượng (bằng hình ảnh, cảm xúc, hay bất cứ cách nào gây ra ấn tượng mạnh) của thông tin cần nhớ, sẽ khiến cho sự can thiệp của các thông tin khác không hoặc kém phát huy tác dụng, vì thế thông tin cần nhớ sẽ lưu trữ lâu hơn và dễ “lôi ra” hơn khi ta sử dụng.

Tác giả: Kendra Cherry. Bài viết được thẩm định và đánh giá về mặt y học bởi Tiến sĩ Claudia Chaves.

Nguồn: Very-Well-Mind.

Tags: Blog