Phương pháp dạy con cách tư duy phản biện qua Tiếng Anh

Khoa học đã chứng minh trẻ được rèn luyện tư duy phản biện sẽ nâng cao được chỉ số IQ, thông minh hơn, sáng tạo hơn và độc lập hơn. Hơn nữa, luyện tư duy phản biện sẽ giúp trẻ nâng cao khả năng xử lý các vấn đề của cuộc sống hàng ngày một cách hiệu quả. Cụ thể của những nghiên cứu này như thế nào, và những nhà khoa học đã gợi ý gì cho các phụ huynh và giáo viên trong việc dạy trẻ nâng cao tư duy phản biện, sẽ được trình bày trong bài viết dưới đây:

Dạy tư tuy phản biện?

Một câu hỏi đặt ra là: “Liệu trẻ em có thể tự phát triển được tư duy phản biện?”
Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng trẻ em trở nên tốt hơn khi buộc phải giải thích cách thức chúng giải quyết vấn đề. Vì vậy, trẻ em có thể khám phá ra các nguyên tắc logic một cách tự nhiên, trong quá trình thảo luận về những ý tưởng với người khác.
Chính vì thế mà các nhà khoa học kết luận rằng cách hiệu quả nhất mà thầy cô và cha mẹ giúp con nâng cao các kỹ năng tư duy phản biện là dạy những kĩ năng giải thích cách thức giải quyết vấn đề.
Các nghiên cứu cho thấy học sinh, sinh viên trở thành người giải quyết vấn đề tốt hơn khi họ được đào tạo cách:
• Phân tích tương tự
• Tạo danh mục và phân loại tài liệu một cách thích hợp
• Xác định những thông tin liên quan
• Kiểm tra những giả thiết
• Phân biệt các dẫn chứng và cách giải thích
Những bài học như vậy có kìm hãm sự sáng tạo hay không? Tất nhiên là KHÔNG. Tư duy phản biện là sự tò mò, linh hoạt và suy nghĩ cởi mở. Như Robert DeHaan đã lập luận, việc giải quyết vấn đề phụ thuộc vào các kỹ năng tư duy phản biện, hay nói cách khác chính sự tò mò, việc luôn đặt ra nhiều giả thiết, và có nhiều cách tiếp cận đối với một vấn đề đã giúp nâng cao tư duy phản biện và tư duy sáng tạo cho trẻ.

Kết luận: Từ những bằng chứng thực tế, nghiên cứu cho thấy các chỉ dẫn rõ ràng tư duy phản biện có thể giúp trẻ thông minh hơn, độc lập hơn và sáng tạo hơn.
Dưới đây là một số ví dụ và một số lời khuyên của chuyên gia để dạy trẻ cách tư duy phản biện.
1. Dạy tư duy phản biện có thể thúc đẩy tính sáng tạo và nâng cao chỉ số IQ
Richard Herrnstein và các đồng nghiệp đã đưa ra hơn 400 học sinh lớp 7 hướng dẫn rõ ràng về tư duy phản biện – một chương trình bao gồm kiểm tra logic cơ bản và đánh giá các lập luận phức tạp, sáng tạo, kỹ năng ra quyết định và môt số các chủ đề khác.
Sau sáu mươi bài học 45 phút, những đứa trẻ đã được kiểm tra trên nhiều yêu cầu khác nhau bao gồm các bài kiểm tra năng lực của trường Otis-Lennon và Ma trận lũy tiến Raven (Raven Progressive Matrices, RPM) (cả hai được sử dụng để đo IQ). Dự án đã có hiệu quả rõ rệt.
So với những học sinh trong nhóm kiểm soát, những đứa trẻ đã đưa ra những quan điểm trong bài học tư duy phản biện cải thiện đáng kể và có khả năng hiểu ngôn ngữ, tư duy sáng tạo thậm chí cả về IQ.

2. Dạy tư duy phản biện trong lớp học khoa học có thể giúp trẻ giải quyết các vấn đề hàng ngày
Trong một nghiên cứu thực nghiệm khác, nhà nghiên cứu Anart Zohar và các cộng sự đã kiểm tra 678 kỹ năng phân tích của học sinh lớp 7. Sau đó, họ ngẫu nhiên chọn và giao cho một số học sinh các bài tập về tư duy phản biện như là một phần của chương trình học.
Những học sinh tham gia nhóm thử nghiệm được hướng dẫn để biết phân tích lập luận, kiểm tra giả thiết và phân biệt giữa dẫn chứng và việc giải thích dẫn chứng.
Nhóm học sinh khác cũng được học từ cùng một cuốn sách giáo khoa nhưng không có sự hướng dẫn đặc biệt trong tư duy phản biện.
Kết thúc chương trình, học sinh được kiểm tra lại. Các học sinh được dạy các phương pháp tư duy phản biện cho thấy sự cải thiện trong các kỹ năng phân tích không chỉ đối với các vấn đề sinh học, mà những đứa trẻ này cũng đã giải quyết tốt hơn những việc hàng ngày.

(Ảnh lớp học X-Mind English: phát triển tư duy cho con qua tiếng Anh)

3. Lời khuyên cho việc dạy tư duy phản biện: Phụ huynh và giáo viên nên làm gì?
Câu trả lời ngắn gọn là làm rõ ràng các nguyên tắc của tư duy một cách hợp lý và khoa học.
Philip Abrami và các cộng sự đã phân tích 117 nghiên cứu về giảng dạy tư duy phản biện. Phương pháp giảng dạy với sự hỗ trợ tốt nhất là hướng dẫn rõ ràng, chi tiết, dạy trẻ cách lý luận cụ thể và cách giải quyết vấn đề. Trong các nghiên cứu mà giáo viên yêu cầu học sinh giải quyết những vấn đề mà không cung cấp cho họ những hướng dẫn, học sinh sẽ có rất ít những cải thiện đáng kể.
Vì vậy, dường như trẻ em sẽ có những điều tốt nhất khi chúng được dạy các nguyên tắc chính thức của lý luận. Các thí nghiệm đề câp ở trên cho thấy học sinh cấp hai không còn quá sớm để học logic, tính hợp lý và các phương pháp khoa học.
Nếu trường học của bạn không dạy con những điều này thì đó có thể là một ý tưởng tốt để tìm một số tài liệu giáo dục và dạy con về kỹ năng tư duy phản biện tại nhà.

Đăng ký tham gia hội thảo với chuyên gia

Ta có thể làm gì khác được nữa?
Nghiên cứu gần đây cho thấy các trường học có thể cải thiện các kỹ năng tư duy phản biện bằng cách dạy cho trẻ nghệ thuật tranh luận.
Ở nhà, phụ huynh có thể xem xét những khuyến nghị này của Peter Facione và một nhóm chuyên gia do Hiệp hội triết học Hoa Kỳ (Facione, 1990) triệu tập.
Lời khuyên của Hiệp hội Triết học Hoa Kỳ trong việc dạy tư duy phản biện
• Bắt đầu dạy sớm: Trẻ nhỏ có thể không sẵn sàng cho các bài học logic chính thức, nhưng họ có thể được dạy để đưa ra lý do của riêng mình và đánh giá những lý do được đưa ra bởi người khác. Vậy nên bắt đầu từ đâu? Nếu bạn có con nhỏ, hãy sử dụng những tài liệu phát triển tư duy phản biện cho trẻ của các nhà giáo dục Mỹ để dạy tư duy phản biện và lý luận khoa học cho trẻ mẫu giáo.

Đăng ký học tiếng Anh X-mind cho con

• Tránh áp đặt: Khi chúng ta bảo trẻ làm mọi thứ theo một cách nhất định thì chúng ta nên đưa ra lý do. Còn không, hãy để trẻ tự làm theo ý của mình và chúng ta chỉ nên đặt câu hỏi tại sao và nên làm như thế nào để trẻ tự trả lời.
• Khuyến khích trẻ đặt câu hỏi: Cha mẹ và giáo viên nên nuôi dưỡng sự tò mò ở trẻ. Nếu một lý do không có ý nghĩa với một đứa trẻ, con nên được khuyến khích nói lên sự phản đối hay khó khăn của mình.
• Yêu cầu trẻ xem xét các giải pháp thay thế: Thật tuyệt khi nhận được câu trả lời đúng. Nhưng có những vấn đề có thể có nhiều cách giải quyết khác nhau. Khi trẻ cân nhắc nhiều giải pháp, chúng có thể dần suy nghĩ linh hoạt hơn.
• Giúp trẻ làm rõ nghĩa: Trẻ em nên được khuyến khích thực hành tự đặt những câu hỏi vẫn giữ nguyên nghĩa bằng nhiều cách nói.
• Nói về những thành kiến: Ngay cả những đứa trẻ lớn cũng có thể hiểu cảm xúc, thậm chí là sự thèm muốn của chúng ta có thể ảnh hưởng lên sự đánh giá về của chúng ta về chúng như thế nào.
• Đừng giới hạn suy nghĩ phản biện đối với các vấn đề thực tế hoặc học tập: Hãy khuyến khích trẻ em mở rộng suy luận các vấn đề chính tri, đạo đức, xã hội và chính sách công.
• Cho trẻ viết: Khuyến nghị cuối cùng này không đến từ Facione hoặc APA (hiệp hội Triết học Mỹ) nhưng chúng có ý nghĩa tốt. Quá trình viết giúp cho hoc sinh làm rõ những lý giải và làm sắc nét các lập luận của trẻ. Trong một nghiên cứu gần đây, các nhà nghiên cứu đã chỉ định sinh viên, học sinh cho một trong hai nhóm. Nhóm trẻ viết đã phải viết lời giải thích bằng văn bản về các thí nghiệm của trẻ. Thay vào đó, nhóm kiểm soát phải trả lời các câu đố ngắn. Vào cuối kì, các học sinh, sinh viên trong nhóm viết tăng đáng kể khả năng phân tích của họ. Học sinh trong nhóm kiểm soát thì không.
Xem thêm: Giúp trẻ phát triển tư duy phản biện và tư duy sáng tạo qua học Toán và Khoa học

Ghi chú: Bài viết trên dựa trên nghiên cứu của các nhà khoa học và tác giả gồm
– Dehaan và các đồng nghiệp, xuất bản năm 2009.
– Facione Hiệp hội triết học Mỹ
– Quitadamo JJ, Faiola CL, Johnson JE và Kurtz MJ, xuất bản năm 2008